ضرورت و اهمیت آموزش چندزبانه
آموزش چندزبانه به فرایند آموزش به کودکانی گفته میشود که در خانوادههایی با زبانهای مختلف به دنیا آمدهاند و از دو یا چند زبان بهطور همزمان استفاده میکنند. این فرایند نهتنها شامل یادگیری زبانهای مختلف، بلکه توجه به هویت فرهنگی، اجتماعی و شناختی افراد نیز است. بهطور خاص، آموزش مبتنی بر زبان مادری در کشورهای مختلف بهویژه در مناطقی که تنوع زبانی و فرهنگی بالاست، میتواند تأثیرات قابل توجهی بر روند یادگیری و توسعهی کودکان داشته باشد. برنامههای آموزش دوزبانه/چندزبانه تنها در صورتی مؤثر خواهند بود که توسط مربیان و معلمان ماهر اوایل کودکی که کاملاً به زبان اول مسلط هستند و به منابع غنی زبانی، از جمله یک نسخه نوشتاری گسترده از زبان اول، دسترسی دارند، ارائه شوند.
دلایل اهمیت آموزش چندزبانه
۱. تقویت هویت فردی و فرهنگی فراگیران
یکی از دلایل اصلی اهمیت آموزش چندزبانه، حفظ زبان مادری است. زبان مادری به عنوان بخشی از هویت فردی و فرهنگی یک کودک، از مهمترین عواملی است که در روند یادگیری و توسعهی شناختی کودک تأثیرگذار است. تحقیقات نشان دادهاند که زبان مادری میتواند بهعنوان وسیلهای برای انتقال مفاهیم فرهنگی و اجتماعی به نسلهای بعدی عمل کند. پژوهشهایی که سازمان SIL ( سازمانی که به پژوهش، توسعه و مستندسازی زبانهای مختلف در سراسر جهان میپردازد.) انجام داده است، یادگیری در زبان مادری، کودکان را قادر میسازد تا مفاهیم عمیقتری از دنیای اطراف خود بهدست آورند و ارتباط بهتری با خانواده و جامعه خود برقرار کنند.
۲. تقویت مهارتهای زبانی و شناختی فراگیران
آموزش چندزبانه بهویژه در سنین پایین به کودکان این امکان را میدهد که علاوه بر زبان مادری خود، زبانهای دیگر را نیز یاد بگیرند. تحقیقات نشان میدهند که کودکانی که در محیطهای چندزبانه رشد میکنند، در مقایسه با کودکان تکزبانه، تواناییهای شناختی بالاتری دارند. این کودکان قادرند بهتر مسائل پیچیده را حل کنند و تواناییهای استدلال منطقی و انعطافپذیری ذهنی بالاتری از خود نشان دهند . همچنین، مطالعه زبانهای مختلف موجب بهبود حافظه و توجه میشود و به دانشآموزان کمک میکند تا با چالشهای مختلف روبهرو شوند.
۳. گسترش دسترسی به منابع آموزشی
آموزش چندزبانه امکان دسترسی به منابع آموزشی بیشتر و متنوعتری را برای دانشآموزان فراهم میآورد. بهویژه در کشورهایی که زبانهای مختلفی در بین اقوام و فرهنگها رایج است، آموزش به زبانهای مختلف میتواند فرصتی برای استفاده از منابع آموزشی غنیتر و همراستایی بهتر با نیازهای فردی هر کودک باشد. طبق مطالعهای که در هند انجام شد، یادگیری به زبان مادری موجب میشود که دانشآموزان بهتر مطالب را درک کنند و این موضوع باعث افزایش میزان موفقیت در امتحانات میشود.
۴. تاثیرات آموزشی فرهنگی
پژوهشهایی که در زمینه اهمیت آموزش چندزبانه و مبتنی بر فرهنگ صورت گرفته است، نشان داده که آموزش بر مبنای فرهنگ محلی میتواند باعث ایجاد ارتباط قویتر با مفاهیم یادگیری شود. این آموزشها با استفاده از منابع و هنرهای محلی به کودکان کمک میکند تا مفاهیم آموزشی را بهتر درک کرده و به آنها علاقهمند شوند. استفاده از هنر و موسیقی برای آموزش نیز میتواند یک راه مؤثر در یادگیری باشد.
۵. نقش معلمان و جامعه
همکاری بین معلمان، خانوادهها و اعضای جامعه در فرآیند یادگیری برای توسعه منابع آموزشی و مهارتهای زبان مادری بسیار مؤثر است. این رویکرد نشان میدهد که آموزش میتواند بر مبنای نیازهای واقعی و تجربیات فرهنگی کودکان تنظیم شود.
نتیجهگیری
آموزش چندزبانه بهویژه در زمینههای مختلف مانند حفظ زبان مادری، تقویت مهارتهای شناختی و زبانی، گسترش دسترسی به منابع آموزشی و تقویت هویت فرهنگی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوع آموزش نهتنها به بهبود نتایج تحصیلی کمک میکند، بلکه باعث افزایش اعتماد به نفس و توانمندیهای شناختی کودکان نیز میشود. در نهایت، آموزش چندزبانه بهعنوان ابزاری برای ارتقای کیفیت یادگیری و همچنین گسترش فرصتهای فرهنگی و اجتماعی برای کودکان بهویژه در جوامع چندزبانه و چندفرهنگی ضروری است.
منابع:
۱. یونسکو. (۲۰۰۸). چرا آموزش مبتنی بر زبان مادری ضروری است. یونسکو
۲. توسعه زبان چیست؟ SIL International
۳.یونسکو. (۲۰۱۷). تقویت یادگیری کودکان از طریق آموزش چندزبانه. یونسکو
۴. ۵ دلیل برای اینکه مهم است که کودکان، زبان مادری خود را خوب یاد بگیرید. دانشگاه REVA
۵. اهمیت زبان مادری در آموزش. IE Today
۶. درک اهمیت یادگیری زبان مادری. ResearchGate